Samenvatting

In biomedisch onderzoek is het vaak van belang om de relatie tussen een blootstelling en een uitkomst te kwantificeren. "Odds" en "risico" zijn de meest voorkomende termen die gebruikt worden als maat voor de associatie tussen variabelen. In dit artikel, dat de vierde in de serie van veelvoorkomende valkuilen in statistische analyse is, leggen we de betekenis van risico en odds uit, evenals het verschil tussen beide.

INLEIDING

Onderzoekers zijn vaak geïnteresseerd in de evaluatie van de associatie tussen een blootstelling en een uitkomst. Met andere woorden, ze willen weten of de aanwezigheid van een risicofactor of het uitvoeren van een interventie de kans op een uitkomst verandert in vergelijking met de afwezigheid van de risicofactor of de interventie (de "controle" situatie). Het belang van het correct interpreteren van deze concepten is cruciaal, omdat misverstanden kunnen leiden tot verkeerde conclusies en onjuiste klinische aanbevelingen.

RISICO EN ODDS: DEFINITIES

"Risico" verwijst naar de kans op het optreden van een gebeurtenis of uitkomst. Statistisch gezien is risico = kans op de uitkomst van belang / alle mogelijke uitkomsten. De term "odds" wordt vaak in plaats van risico gebruikt. "Odds" verwijst naar de kans op het optreden van een gebeurtenis / kans dat de gebeurtenis niet optreedt. Op het eerste oog lijken deze twee concepten vergelijkbaar en verwisselbaar, maar er zijn belangrijke verschillen die bepalen waar het gebruik van elk van deze termen gepast is.

Neem bijvoorbeeld een hypothetische studie die endoscopische sclerotherapie (n = 65) vergelijkt met bandligatie (n = 64) voor de behandeling van bloeding door slokdarmvarices. De totale kans op overlijden = 47/129 ([aantal overlijdens] / [alle uitkomsten, d.w.z. alle overlijdens + overlevenden]) = 0,36. De totale odds van overlijden = 47/82 ([aantal overlijdens] / [aantal niet-overlijdens, d.w.z. overlevenden]) = 0,57. Het risico van overlijden in de ligatiegroep was 18/64 (28% of 0,28), en het risico van overlijden in de sclerotherapie groep was 29/65 (44% of 0,44). In tegenstelling daarmee waren de odds van overlijden in de twee groepen 18/46 (0,39) en 29/36 (0,81), respectievelijk. Dit voorbeeld illustreert hoe cruciaal het is om de juiste termen toe te passen bij het rapporteren van onderzoeksresultaten.

RELATIE TUSSEN RISICO EN ODDS

In het bovenstaande voorbeeld lijkt de kans op overlijden aanzienlijk verschillend wanneer deze wordt uitgedrukt als risico's en odds. De kans is dat naarmate "a" afneemt ten opzichte van "b" (de kans op de uitkomst kleiner wordt), de odds en het risico vergelijkbaar worden. Voor zeldzame gebeurtenissen (d.w.z. als "a" klein is en "a + b" nadert "b"), geldt: a/(a + b) ≈ a/b, en risico benadert odds. Daarom vertegenwoordigt "odds" geen echt risico, maar zijn de waarden dichtbij elkaar wanneer de gebeurtenissen laag zijn (typisch <10%). Dit is van belang voor onderzoekers en clinici die de implicaties van hun bevindingen willen begrijpen en communiceren.

RELATIEF RISICO EN ODDS RATIO

Het relatief risico (ook bekend als risico-ratio [RR]) is de verhouding van het risico op een gebeurtenis in de ene groep (bijv. blootgestelde groep) ten opzichte van het risico op de gebeurtenis in de andere groep (bijv. niet-blootgestelde groep). De odds ratio (OR) is de verhouding van de odds van een gebeurtenis in de ene groep ten opzichte van de odds van de gebeurtenis in de andere groep. Dit zijn fundamentele concepten in de epidemiologie die ons helpen de effectiviteit van behandelingen of interventies beter te begrijpen.

Een RR (of OR) van 1,0 geeft aan dat er geen verschil is in risico (of odds) tussen de vergeleken groepen. Een RR (of OR) groter dan 1,0 geeft een toename van het risico (of odds) aan bij de blootgestelden in vergelijking met de niet-blootgestelden, terwijl een RR (of OR) <1,0 een afname van het risico (of odds) in de blootgestelde groep aangeeft. Net als bij andere samenvattingsstatistieken kunnen betrouwbaarheidsintervallen worden berekend voor RR en OR, wat nuttig is voor het interpreteren van de resultaten in een klinische context.

In hetzelfde voorbeeld was de RR van overlijden in de ligatiegroep versus de sclerotherapie groep = 0,28/0,44 = 0,63. Dit betekent dat het risico op overlijden na ligatie 63% van het risico op overlijden na sclerotherapie is. Dit impliceert dat ligatie het risico op overlijden met 37% vermindert (berekend als 100 min 63%) in vergelijking met sclerotherapie. De OR voor overlijden in de ligatiegroep versus de sclerotherapie groep = 39/81 = 0,48. Dit betekent dat de odds van overlijden na ligatie 48% van de odds van overlijden na sclerotherapie zijn, of dat ligatie de odds van overlijden met 52% vermindert in vergelijking met sclerotherapie. Deze waarden zijn essentieel voor het geven van richtlijnen aan clinici bij het maken van behandelkeuzes.

RELATIE TUSSEN RISICO RATIO EN ODDS RATIO

Hoewel OR ook de aard van de associatie tussen blootstelling en uitkomst aangeeft, is het niet identiek aan RR. De relatie tussen OR en RR is complex. Wanneer er geen associatie is tussen blootstelling en uitkomst, zijn beide OR en RR identiek en gelijk aan 1,0. Wanneer er een associatie is tussen een blootstelling en een uitkomst, overdrijft OR de schatting van hun relatie (is verder van 1,0 dan RR). Wanneer RR <1, is OR lager dan RR; in tegenstelling, wanneer RR groter is dan 1,0, is OR hoger dan RR. Dit inzicht helpt onderzoekers bij het kiezen van de juiste statistische methoden voor hun analyses.

WANNEER MOET MEN RISICO RATIO EN ODDS RATIO GEBRUIKEN?

De berekening van risico vereist het gebruik van "mensen die risico lopen" als noemer. In retrospectieve (casus-controle) studies, waar het totale aantal blootgestelde mensen niet beschikbaar is, kan RR niet worden berekend en wordt OR gebruikt als maat voor de sterkte van de associatie tussen blootstelling en uitkomst. Omgekeerd, in prospectieve studies (cohortstudies), waar het aantal mensen dat risico loopt (aantal blootgestelden) beschikbaar is, kunnen zowel RR als OR worden berekend. Dit onderscheid is cruciaal voor de correcte interpretatie van epidemiologische gegevens.

Meerdere logistische regressie, een veelgebruikte multivariate techniek, berekent aangepaste OR's en geen RR's. Het gebruik van deze technieken vereist een goed begrip van de data en het statistische model dat toegepast wordt, zodat de resultaten op een verantwoorde manier geïnterpreteerd kunnen worden.

Financiële ondersteuning en sponsoring

Geen.

Conflicten van belangen

Er zijn geen belangenconflicten.

REFERENTIE